Cuốn sách After: A Doctor Explores What-Close-Death Experiences Reveal About Life and Beyond, Bruce Greyson, MD xuất bản năm 2021, viết về chủ đề trải nghiệm cận tử, nhận được gần 2k đánh giá gần 5* trên Amazon, mình tò mò đọc hết trong 2 tuần.
Đôi nét về tác giả cuốn After: Tiến sĩ Bác sĩ Bruce Greyson là Giáo sư Danh dự chuyên khoa Tâm Thần Học và Khoa Học Hành Vi Thần Kinh tại Trường Y thuộc Đại học Virginia. Ông phục vụ trong khoa trường y tại Đại học Michigan, Connecticut và Virginia. Ông là người đồng sáng lập và chủ tịch Hiệp hội Quốc tế về Nghiên cứu Cận tử, và biên tập viên của Tạp chí Nghiên Cứu Cận Tử. Là một Thành Viên Xuất Sắc Trọn Đời của Hiệp Hội Tâm Thần Hoa Kỳ, ông đã nhận được giải thưởng quốc gia cho các nghiên cứu y học của mình.
Sách được viết khá dễ đọc, thú vị và gay cấn vì được lồng ghép rất nhiều câu chuyện của những người đã trải qua trải nghiệm cận tử (TNCT) (Near- death experiences – NDE) mà ông đã thu thập qua vài thập kỷ nghiên cứu trong lĩnh vực này.
Tác giả đã cố gắng tiếp cận và nỗ lực giải thích trải nghiệm cận tử của những cá nhân với nhiều hoàn cảnh sống khác nhau dưới góc độ khoa học nhất có thể, tuy nhiên, cuối cùng là hầu hết vẫn không thể có lời giải thích thuyết phục và dường như tác giả cũng đã bỏ qua nhiều chi tiết, vô tình hay cố ý tạo nên những khoảng trống thắc mắc cho độc giả, tăng thêm sự tò mò cho những người không luôn tìm kiếm sự thật duy nhất như mình.
Và mình tìm ra bài báo dài hơn 20 trang A4 dưới đây của Pascal Michael đăng trên Research Gate vào tháng 12, 2022, Michael đang làm nghiên cứu sinh tại University of Greenwich, anh viết bài báo với mục tiêu bình luận, đưa ra những luận điểm ít nhiều bị lướt qua khi Greyson giải thích về các hiện tượng TNCT.
Là người đã và đang nghiên cứu về tâm lý ảo giác, Michael đưa ra những luận điểm sắc sảo, cùng những chứng cứ liên qua về những khoảng trống, liên quan đến ảo giác và lĩnh vực nghiên cứu ảo giác, ít nhiều chồng lấp với trải nghiệm cận tử.
Mình đã lược dịch sát ý nhất có thể, xen lẫn các ghi chú cần thiết (in nghiêng) cho các thuật ngữ liên quan cũng như chú thích về một số chất hóa học, hy vọng có thêm một góc nhìn rộng hơn về hiện tượng vừa bí ẩn vừa thú vị này, cũng như hiểu thêm những ứng dụng của nó trong tâm lý học.
BÌNH LUẬN VỀ SÁCH After: A Doctor Explores What-Close-Death Experiences Reveal About Life and Beyond, bởi Bruce Greyson, MD
Tác giả: Pascal Michael, MSc, University of Greenwich
Vào tháng 3 năm 2021, bác sĩ Bruce Greyson, một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên sáng lập lĩnh vực nghiên cứu cận tử, đã xuất bản cuốn sách, After. Nó đại diện cho một biên niên sử kích thích tư duy và rất dễ đọc về gần nửa thế kỷ của cả học thuật ấn tượng lẫn kinh nghiệm cá nhân về việc thay đổi thế giới quan của ông.
Trong bài báo hiện tại, tôi đưa ra một phân tích kỹ lưỡng theo phong cách tiểu luận về ấn phẩm, tập trung vào mức độ phù hợp của những gì Greyson báo cáo, nhưng cũng thiếu sự công nhận đáng kể, mô hình trải nghiệm cận tử (TNCT) do khung ảo giác cung cấp. Nghĩa là, khả năng giải thích đáng kể có thể bắt nguồn từ việc coi TNCT là một hiện tượng ảo giác xét về các mối tương quan sinh học thần kinh có thể xảy ra, trạng thái tức thời của nó, các di chứng lâu dài và các hiệu ứng cận tâm lý được cho là chính thức.
Khi viết bài báo này, tôi không có một giả định bản thể học tiên nghiệm nào nhưng hy vọng ít nhất sẽ đưa ra những lời giải thích định hướng thần kinh cần thiết khi tài liệu chỉ ra chúng. Tuy nhiên, tôi cũng lưu ý rằng một số khía cạnh TNCT nhất định có thể chưa được giải thích đầy đủ theo mô hình quy giản luận như vậy, và ngay cả khi chúng có thể ở đâu, thì ‘vấn đề khó về ý thức’ vẫn cần được giải quyết trong các ngành khoa học tự nhiên.
Mặc dù tôi tin rằng cuốn sách sẽ được hưởng lợi từ việc nắm bắt hiện tượng có khả năng trung gian bởi sự dẫn truyền thần kinh nội sinh như vậy, hoặc sự hội tụ trên các cơ chế tương tự, tuy nhiên, tôi khẳng định rằng Greyson đã đưa ra một giải thích đáng khen ngợi về trải nghiệm siêu việt như có ý nghĩa tâm thần sâu sắc, tính cá nhân, giữa các cá nhân, đạo đức, và có thể cả ý nghĩa siêu hình.
*Cận tâm lý học là một lĩnh vực nghiên cứu điều tra các hiện tượng huyền bí hoặc “tâm linh”, bao gồm các khả năng tinh thần có mục đích như thần giao cách cảm và điều khiển từ xa. Các nhà cận tâm lý học nhằm mục đích kiểm tra sự tồn tại và khám phá bản chất của những trải nghiệm và khả năng trong lĩnh vực huyền bí.
Trong bài viết này, mục đích của tôi là cung cấp bình luận chi tiết, chứ không phải là một bài đánh giá điển hình về cuốn sách xuất bản gần đây, After, của bác sĩ tâm thần Bruce Greyson (2021). Cuốn sách đem đến một sự tổng hợp đầy ấn tượng về nghiên cứu trong nửa thế kỷ qua của ông về hiện tượng trải nghiệm cận tử (TNCT) hướng đến độc giả phổ biến / bình dân.
Tôi thấy After hoàn toàn thú vị, một cuốn hồi ký rõ ràng về công trình học thuật của một bác sĩ hiện đã nghỉ hưu về các hiện tượng bí ẩn của TNCT,, phần lớn đưa người đọc đi qua hành trình của ông từ những giả định duy vật đến một quan điểm rất cởi mở, đồng cảm với cách giải thích siêu việt hơn , mà ông đã đạt đến đỉnh cao của cuốn sách. Greyson, một người nổi tiếng trong học thuật về TNCT, đã viết nhiều bài báo về chủ đề này hơn bất kỳ ai khác (Loseu et al., 2013), đã cung cấp một bản đồ khoa học về nghiên cứu của ông và của một số người khác.
Tuy nhiên, tôi đã được truyền cảm hứng để viết bài bình luận này bởi một số yếu tố.
Chúng bao gồm nghiên cứu của riêng tôi về mối tương quan khoa học thần kinh của TNCT và trạng thái não đang hấp hối, cũng như lĩnh vực nghiên cứu ảo giác đang phát triển theo cấp số nhân. Một yếu tố khác là quan điểm thường được tuyên bố của Greyson rằng ông không thể đưa ra lời giải thích nào khác cho một số quan sát mà ông đã mô tả. Thay vào đó, tôi cho rằng nghiên cứu được đề cập ở trên cung cấp khả năng giải thích đáng kể.
Với bài báo này, tôi hy vọng sẽ làm sáng tỏ một điểm mù—đặc biệt là sự thiếu chú ý đến nghiên cứu ảo giác—mà tôi đã quan sát thấy cả trong After và trong lĩnh vực nghiên cứu cận tử nói chung.
Vì vậy, tôi sẽ chỉ tập trung vào những chương (phần lớn) mà tôi cho là phù hợp với chủ đề này, chủ yếu xoay quanh nhiều nghiên cứu điển hình mà Greyson đã trình bày.
Bình Luận
Chương 6 – Thoát Ra Khỏi Cơ Thể
Bắt đầu với chương thứ sáu, trong đó Greyson tập trung vào trải nghiệm ngoài cơ thể / xuất vía (out-of- body experience – OBE), đặc biệt là những trải nghiệm có khả năng kiểm chứng hoặc thông tin ‘xác thực’, ông đã mô tả TNCT liên quan đến bệnh thương hàn của bác sĩ phẫu thuật quân đội AlexaTNCTr Ogston vào năm 1900, trong đó ông được báo cáo là đang lơ lửng cách xa cơ thể của mình một cách mãn nguyện, chỉ để đột ngột quay trở lại với nó khi “có thứ gì đó làm xáo trộn cơ thể nơi nó nằm” (tr. 71). Greyson lưu ý rằng trường hợp của Ogston gợi nhớ đến trường hợp của Kirsten được mô tả sau này, trong đó, giữa cơn động kinh do gây ra OBE, tại thời điểm các giác quan thể chất của cô ấy hoạt động, cô ấy chủ quan nhận thấy cơ thể mình đột ngột quay trở lại.
Các tác giả của một bài báo gần đây có thể đã mô tả một sự song song thích hợp, theo đó ở những đối tượng chịu ảnh hưởng của ảo giác, khi hệ thống thị giác của họ tham gia vào việc xem nội dung video, cả trải nghiệm ảo giác chủ quan của họ và entropy não liên quan của nó đều bị triệt tiêu, mà các tác giả cho rằng “sự cạnh tranh giữa các kích thích bên ngoài và hình ảnh do LSD nội sinh gây ra” (Mediano và cộng sự, 2020). Các trường hợp ảo giác gợi ý khả năng rằng trong cả TNCT của Ogston và Kirsten, trải nghiệm chủ quan của họ có thể là kết quả của việc giải phóng các phân tử ảo giác nội sinh khi gần chết.
* LSD (lysergic acid diethylamide), được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1938, là một chất gây ảo giác cực mạnh. Ảo giác là khi một người nhìn, nghe, cảm nhận, nếm hoặc ngửi thấy thứ gì đó có vẻ như thật nhưng không phải vậy.
Tại Việt Nam, LSD nằm trong Danh mục thuốc, nguyên liệu làm thuốc cấm nhập khẩu, cấm sản xuất, được ban hành kèm theo nghị định 54/2017/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Dược.
Chương 7 – Hay Là Mất Trí?
Chuyển sang Chương 7, điểm nhấn là sự đánh giá của Greyson, với tư cách là một bác sĩ tâm thần, về việc liệu TNCT có thể được coi là một hội chứng giống như các bệnh tâm thần hay không. Trải nghiệm của Justin với LSD (Lysergic acid diethylamide) – một loại chất gây ảo giác cổ điển điển hình, là một trường hợp nghiên cứu đặc biệt mà Greyson đã trình bày.
Sau khi “dùng quá liều” trên “ba viên”- mặc dù LSD có dạng giấy thấm chứ không phải dạng viên và việc dùng quá liều sinh lý là không thể với loại chất này – cộng thêm việc hút cần sa trong gần một giờ – với việc cùng sử dụng chất gây ảo giác và cần sa được biết là làm tăng đáng kể cường độ của trải nghiệm (Kuc và cộng sự, 2022) – “Tâm trí của Justin đã mất kiểm soát” và “cơn ác mộng tồi tệ nhất của anh ấy đang trở thành sự thật” (trang 83).
Sau đó, anh ấy gục xuống, bạn của anh ấy tuyên bố rằng anh ấy đã tắt thở, sau đó Justin cảm thấy như bị tách rời khỏi cơ thể và cảm giác yêu thương tràn ngập. Greyson khẳng định rằng trải nghiệm chủ quan của Justin từ điểm suy sụp là đặc trưng của TNCT, chứ không phải đặc trưng của trải nghiệm ảo giác do LSD, và rằng TNCT của anh ấy dường như chữa khỏi ‘chuyến đi tồi tệ’ của chính anh.
Tuy nhiên, Grof (1994) và những người khác đã ghi nhận rằng trải nghiệm kiểu chết-tái sinh này không phải là độc quyền của TNCT mà còn hầu như là nguyên mẫu của trạng thái ảo giác (Winkelman, 2002, 2010), đặc biệt là mô-típ Deus ex machina trong đó đột ngột xảy ra. sự can thiệp của thần thánh dường như để xua đuổi những con quỷ quấy rối. Do đó, toàn bộ hành trình của Justin, từ ‘thăm dò địa ngục’ đến ‘bay bổng như thiên thần’ – cũng hài hước như khi người ta đặt ra thuật ngữ ảo giác – rất có thể chỉ là sản phẩm của LSD.
Hơn nữa, ngay cả khi trường hợp của Justin thực sự là một trải nghiệm cận tử được tạo điều kiện thuận lợi do anh ấy mất ý thức và ngừng thở dẫn đến tình trạng thiếu oxy, thì sự phân ly tâm trí và trải nghiệm hạnh phúc của anh ấy vẫn có thể là do hỗn hợp chất hóa học thần kinh được giải phóng trong những điều kiện sinh lý như vậy – trong đó bao gồm các hợp chất nội sinh giống như LSD.
Tuy nhiên, tất cả những điều này nói lên rằng từ góc độ phi vật chất hơn, nếu OBE thực sự không phải là tại chỗ, thì tuyên bố của Justin rằng “ngay khi tôi rời khỏi cơ thể mình, địa ngục đó cũng rời bỏ tôi” (trang 83) sẽ gợi ý rằng ý thức thực sự đã rời khỏi cơ thể anh ta, do đó khiến tình trạng não bộ của anh ta – bao gồm cả tình trạng khó chịu mới bắt đầu và bất kỳ giả thuyết nào về sự giải phóng của các phân tử tác động thần kinh nội sinh – hoàn toàn không liên quan.
Theo cách này, cách giải thích của Greyson rằng trải nghiệm cận tử xem như chính thức của Justin đã vượt qua chuyến đi ảo giác do LSD đầy đau khổ của anh ấy là một cách giải thích hợp lý, nhưng cũng có giá trị ngang bằng với những cách giải thích cho rằng sự nhẹ nhõm của Justin chỉ là một giai đoạn khác trong ảo giác do LSD hoặc là kết quả của việc giải phóng thiếu khí các chất hóa học nội tại trong cơ thể đến não.
Một người khác được gọi là người trải nghiệm cận tử (TNCT), Stephen và ảo giác cực nhỏ của anh ấy khi anh ta dùng quá liều chất gây nghiện opioid, cũng hấp dẫn không kém. Một thời gian sau khi uống thuốc, anh ấy ngạc nhiên khi đột nhiên thức dậy với một nhóm ‘người lùn’ đang lảng vảng xung quanh mình – một meme của một số chất gây ảo giác, đặc biệt là trải nghiệm với dimethyltryptamine (DMT; tryptamine serotonergic tác dụng ngắn) và ảo giác tâm thần kinh (Blom, 2021)- nhưng chắc chắn không phải TNCT.
Đáng chú ý nhất, Stephen báo cáo cuối cùng đã rời khỏi cơ thể của mình và nhìn thấy mình từ xa – mặc dù từ vị trí thuận lợi này không còn nhìn thấy những cư dân lùn nữa; như anh ấy nói, “cơ thể tôi bối rối. . . nhưng đầu óc tôi trong sáng như pha lê. Tôi không bị ảo giác, nhưng cơ thể của tôi thì có” (tr. 86). Trường hợp này chắc chắn lặp lại trường hợp trước đây, trong đó Justin có thể đã vượt qua giới hạn bộ não của mình vốn được truyền chất gây ảo giác LSD bằng một trải nghiệm cận tử tiếp theo.
Tuy nhiên, tương tự như trường hợp thay thế trong trường hợp của Justin, OBE tách rời hoàn toàn của Stephen rất có thể được kích hoạt bởi tình trạng thiếu oxy não do quá liều thuốc an thần gây ra, làm gián đoạn các vùng não rất nhạy cảm, cụ thể là điểm nối thái dương-đỉnh (temporo- parietal junction – TPJ), được biết là gây ra hiện tượng giống như OBE, khi bị kích thích hoặc bị bệnh (Blanke et al., 2015). Một cách giải thích mới lạ về ‘ý thức kép’ của Stephen có thể là do TPJ không chỉ tham gia vào quá trình tích hợp đa giác quan mà còn quan trọng là trong giấc mơ (Scarpelli và cộng sự, 2019), nó có liên quan đến việc xây dựng cấu trúc của mô hình tinh thần bên trong về thế giới.
Do đó, OBE ở đây đương nhiên sẽ không kết hợp ‘những người nhỏ bé’ bị ảo giác, vì họ không cấu thành một phần trong sự thể hiện bên trong của Stephen về môi trường vật chất của anh ấy.
Một lưu ý khác – phù hợp với cả hai trường hợp, nhưng đặc biệt là trường hợp của Justin, cũng như đối với chuyên ngành tâm thần của Greyson – không được thảo luận về ý nghĩa của khả năng TNCT vượt qua các triệu chứng tâm thần, thậm chí loạn thần – mặc dù ở đâu đó Greyson đã trích dẫn nghiên cứu của mình về khả năng có thể bảo vệ có thể của TNCT (Greyson, 2003).
Thời kỳ phục hưng trong tâm thần học ảo giác đang khai thác những công cụ ‘entheogenic’ này, chủ yếu để giảm trầm cảm hoặc rối loạn lo âu, có nghĩa là cả hai hợp chất có nguồn gốc từ não tương tự có thể gây ra những tác động tương tự trong TNCT và trải nghiệm ảo giác và hiện tượng giống như TNCT đặc trưng trong trải nghiệm ảo giác có thể có vai trò chính trong điều trị (Michael, 2022).
* Entheogen là một thuật ngữ mới để chỉ các chất kích thích thần kinh được sử dụng trong các trải nghiệm có tầm nhìn được chấp nhận về mặt văn hóa trong các bối cảnh nghi lễ hoặc tôn giáo. (Carl AP Ruck)
Chương 8 – Trải Nghiệm Cận Tử Có Thật Không?
Trong Chương 8, Greyson đã định hình phần này với sự tự tin kiên định của mình rằng TNCT rất khác với ảo giác. Tuy nhiên, ở những nơi khác trong cuốn sách, Greyson đã sẵn sàng trích dẫn một bài báo cho thấy sự cộng hưởng đáng kể giữa các hiện tượng học cổ điển, nội sinh, ảo giác do DMT và TNCT (Timmermann et al., 2018), cũng như công trình do chính ông đồng tác giả chứng minh sự tương đồng nổi bật giữa trải nghiệm ảo giác serotonergic và phân ly và TNCT (Martial et al., 2019).
Ngoài ra, Greyson sau đó đã nhấn mạnh những ký ức sống động lâu dài về TNCT được lưu giữ trong tâm trí của những người trải nghiệm, cũng như những tuyên bố quả quyết của họ về thực tế của trải nghiệm.
*DMT (Tên khoa học: N,N-Dimethyltryptamine; Dimethyltryptamine; 2-(3-Indolyl)ethyldimethylamine; 3-(2-Dimethylaminoethyl)indole) thuộc danh mục thuốc, nguyên liệu làm thuốc cấm nhập khẩu, cấm sản xuất được ban hành kèm theo nghị định 54/2017/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Dược ở Việt Nam.
DMT là chất gây ảo giác mạnh, khởi phát tác dụng nhanh, thời gian tác dụng ngắn.
Đặc biệt, hiện tượng siêu thực sau này là một thành phần cổ điển của trải nghiệm nhìn xa trông rộng độc đáo – thường được đóng khung là ‘xác thực / veridical’, so với các ảo giác serotonergic khác giữ lại cảm giác ‘sáng suốt’- do DMT tạo ra (Cott & Rock, 2008; Davis và cộng sự, 2020; Michael và cộng sự, đang được xem xét- c). Mặc dù ‘sự xuất hiện thoáng qua’ do DMT thường là một thách thức để nhớ lại chi tiết, nhưng khó khăn này có thể là một chức năng – vì thực tế có lẽ là hầu hết các khác biệt giữa trạng thái ảo giác và TNCT – liên quan đến rất nhiều sự kiện thần kinh đan xen khác nhau.
Trong trường hợp này, noradrenaline tăng cao trong quá trình hấp hối (Li et al., 2015) có thể giải thích rõ ràng cho trí nhớ trong suốt như pha lê đặc trưng, vì việc đổ dồn hormone gây căng thẳng giúp tăng cường đáng kể khả năng nhớ lại, nhờ đó các hormone căng thẳng nội sinh điều hòa quá trình củng cố trí nhớ đối với những trải nghiệm khiến chúng được giải phóng (Cahill & Alkire, 2003).
* Mất ngôn ngữ là tình trạng suy giảm khả năng tạo hoặc hiểu ngôn ngữ do tổn thương thần kinh gây ra. Trong chứng mất ngôn ngữ Broca, vùng não Broca bị tổn thương. Chứng mất ngôn ngữ của Broca được đặc trưng bởi khả năng nói không lưu loát. Tuy nhiên, nhìn chung, nhận thức lời nói không bị ảnh hưởng và khả năng hiểu ngôn ngữ là bình thường. Mất ngôn ngữ dạng Broca là có kiểu nói bị ngắt quãng và gặp khó khăn khi nói thành câu. Ngoài ra còn có một số bằng chứng cho thấy những người mắc chứng mất ngôn ngữ Broca có những khiếm khuyết trong việc hiểu ngữ pháp phức tạp, mặc dù khả năng hiểu từ của họ không có sự thiếu hụt như vậy.
Tổn thương vùng não Wernicke dẫn đến sự suy giảm trong việc hiểu ngôn ngữ, một tình trạng được gọi là chứng mất ngôn ngữ Wernicke. Chứng mất ngôn ngữ Wernicke nặng có thể dẫn đến hoàn toàn không hiểu ngôn ngữ. Nói chung, lời nói trôi chảy, nhưng nó có vẻ không có ý nghĩa đối với người nghe, vì bản thân bệnh nhân không thể hiểu những gì họ đang nói. Những lời phát biểu vô nghĩa này đôi khi được gọi là chứng mất ngôn ngữ biệt ngữ. Không giống như người mắc chứng mất ngôn ngữ Broca, người mắc chứng mất ngôn ngữ Wernicke thường tỏ ra thờ ơ với chứng rối loạn và dường như không nhận thức được vấn đề của họ.
* hiện tượng psi: tổng hợp các chức năng cận tâm lý của tâm trí bao gồm nhận thức ngoại cảm, tiền nhận thức và siêu năng ngoại cảm (có thể dùng tâm trí làm chuyển động các đối tượng vật chất mà không cần sử dụng các phương tiện vật lý).
Chương 9 – Sinh Học về Cái Chết
Trong Chương 9, tìm hiểu về sinh học của cái chết, độc giả gặp Kirsten, người có dị tật não ở đường giữa của thùy đỉnh, rất quan trọng đối với việc lập sơ đồ cơ thể, đã khiến cô không chỉ trải qua những cơn động kinh mất ý thức mà còn cả trải nghiệm ngoài cơ thể (OBE) từ khi còn nhỏ.
Việc Kirsten cũng mô tả chứng mất ngôn ngữ Wernicke, cũng như chứng mất ngôn ngữ Broca, cho thấy có ảnh hưởng đến vỏ não thái dương của cô ấy – do đó cho thấy cả vùng thái dương và vùng đỉnh đều có liên quan, có thể bao gồm vùng tiếp giáp thái dương-đỉnh, là khu vực liên quan đến các bệnh nhân có khối u khác hoặc bệnh động kinh cũng đã báo cáo hiện tượng OBE (Blanke et al., 2015).
Việc cô ấy rõ ràng cũng tầm thường hóa những lần có trải nghiệm ngoài cơ thể của mình như cách cô hầu như luôn luôn xác thực là điều thú vị – và, nếu hợp lý, có thể gợi ý về các mô hình ý thức thích nghi với tính phi định xứ.
Tuy nhiên, ngay cả những OBE đã được chứng thực như thế này, mặc dù được Greyson sử dụng thường xuyên để ra hiệu cho một người sống sót, có thể chỉ là một hiện tượng thoáng qua trước khi chết vĩnh viễn. Như vậy, bản thân hiện tượng này sẽ không đại diện cho sự lệch lạc nhị nguyên khỏi cơ thể mà đúng hơn, sẽ chỉ ra các quá trình ngoại cảm ‘phối cảnh’ rõ ràng – tức là, các hiệu ứng psi thể hiện với hiện tượng giống như OBE – và do đó, sẽ không phải là bằng chứng về sự tồn tại lâu dài sau khi chết (ví dụ: Braude, 2003).
Sau đó, Greyson đã đưa ra những lời phê bình công bằng về nghiên cứu đề xuất các quá trình thần kinh tương tự của giấc ngủ REM đối với việc củng cố trải nghiệm cận tử. Một là TNCT xảy ra khi gây mê mặc dù hoạt động liên quan đến REM bị ức chế.
Tuy nhiên, mặc dù một số tác giả đã chỉ ra rằng nhận thức trong quá trình gây mê là do chuẩn bị không chính xác hoặc sự khác biệt của từng cá nhân, nhưng gợi ý mới lạ hơn của tôi là bất kỳ sự giải phóng chất dẫn truyền thần kinh giống ảo giác nào trong điều kiện thiếu oxy, chẳng hạn như trong biến chứng phẫu thuật nghiêm trọng, có thể điều hòa tốt hiệu quả của thuốc mê như thế nào, do đó vượt qua ngưỡng ý thức.
Thật vậy, phỏng đoán này có độ tin cậy rõ ràng hơn nhiều khi xem xét các đề xuất quản lý ảo giác cho những người ở trạng thái giống như hôn mê (Gosseries & Martial, 2020; Scott & Carhart- Harris, 2019), do các trạng thái như vậy được đặc trưng bởi entropy thần kinh thấp – thước đo mức độ phong phú của ý thức – và của ảo giác về cơ bản tăng cường entropy như vậy (Carhart- Harris, 2018; Carhart- Harris và cộng sự, 2014).
Ngoài ra, Greyson đã trích dẫn Britton và Bootzin (2004), những người nhận thấy giấc ngủ REM được cho là thấp hơn trong nhóm những người có trải nghiệm cận tử so với dân số nói chung, do đó lập luận rằng REM không có khả năng liên quan đến TNCT. Tuy nhiên, phát hiện này là không thuyết phục, vì mặc dù độ trễ của REM cao hơn và số chu kỳ REM thấp hơn ở nhóm có TNCT so với nhóm đối chứng không không có TNCT, nhưng tổng số giấc ngủ REM là tương đương. Ngoài ra, là một nghiên cứu không tiến cứu và đưa ra những tác động não bộ đáng kể khi trải qua TNCT, rất có thể các quan sát REM phản ánh hậu quả so với các yếu tố dự báo TNCT.
Schindler et al. (2018) phát hiện ra rằng việc sử dụng các chất gây ảo giác cổ điển có thể dẫn đến hậu quả tương tự là trì hoãn khởi phát REM và giảm giấc ngủ REM; điều này song song với những phát hiện về giấc ngủ REM của những người có TNCT, cung cấp thêm bằng chứng cho lập luận của tôi rằng chất gây ảo giác cung cấp một mô hình mạnh mẽ cho TNCT.
Greyson sau đó trích dẫn một nghiên cứu của Palmieri và cộng sự (2014) nói rằng sóng não liên quan đến ký ức TNCT không giống với sóng não liên quan đến tưởng tượng hoặc giấc mơ và thay vào đó, được phát hiện là giống với ký ức về các sự kiện có thật.
Phát hiện này chỉ đúng một phần, vì ký ức TNCT thực sự tương quan với các dải sóng chậm theta (cũng như dải delta), kể cả ở các vùng thời gian – đặc biệt, một mối tương quan cũng không chỉ của giấc mơ mà còn của trạng thái ảo giác (Carhart-Harris, 2007; Timmermann, 2019). Và hoạt động của sóng gamma được tìm thấy có liên quan đến việc nhớ lại các sự kiện thực không liên quan đến ký ức TNCT, dẫn đến Palmieri và cộng sự gợi ý rằng TNCT là kết quả của “một trải nghiệm được tạo ra bên trong, ví dụ, giống như ảo giác” (p. 9).
Ở cuối chương, Greyson nhấn mạnh rằng những bệnh nhân được cho dùng thuốc báo cáo ít trải nghiệm cận tử hơn và phát hiện này gây tò mò vì những điểm tương đồng được thừa nhận giữa các “chuyến đi” gây ảo giác từ các loại thuốc như DMT và ketamine*
*Ketamin là một chất gây mê được phép dùng trong bệnh viện, thuộc Phụ Lục 2, Danh Mục Dược Chất Hướng Thần, 20/2017/TT-BYT cần quản lý đặc biệt nhằm tránh khả năng bị lạm dụng.
Hy vọng rằng đến lượt Greyson không đề xuất mối quan hệ nghịch đảo tương tự giữa ảo giác và TNCT này, vì chúng khác biệt về mặt dược lý và chất lượng so với bất kỳ loại thuốc nào được dùng cho những người bị chấn thương hoặc cần chăm sóc giảm nhẹ.
Sau đó, ông tiếp tục mô tả bài báo đồng tác giả đã nói ở trên của mình chứng minh một loạt ảo giác không điển hình phân ly và ảo giác serotonergic cổ điển có sự tương đồng rất cao về mặt ngữ nghĩa với TNCT (Martial et al., 2019). Tuy nhiên, ông ấy chỉ đề cập đến ketamine, hạ thấp sự cộng hưởng bằng cách tuyên bố rằng nhiều tác động của các trải nghiệm do ketamine không được tìm thấy trong TNCT.
Mặc dù chắc chắn tồn tại sự khác biệt, nhưng vẫn có sự tương đồng đáng kể – mặc dù có một so sánh trong đó các nhà nghiên cứu đã sử dụng Thang đo TNCT (Greyson, 1983) và nhận thấy sự trùng lặp ketamine-TNCT có khả năng bị thổi phồng (Corazza, 2008); tương tự, phạm vi rộng lớn hơn nhiều về nội dung khác nhau trong các “chuyến đi” do DMT so với TNCT cũng thể hiện rõ trong nghiên cứu của riêng tôi (Michael và cộng sự, 2021).
Tuy nhiên, khả năng so sánh còn lại như vậy, mặc dù, vẫn yêu cầu các mô hình này không bị loại bỏ hoàn toàn, mà thay vào đó, được bao gồm trong một mô hình lớn hơn có khuynh hướng nhất thiết phải kết hợp nhiều quy trình và các tương tác của chúng làm trung gian cho ít nhất nhiều yếu tố hiện tượng học.
Như các ví dụ ngắn gọn, endorphin có thể liên quan đến sự bình tĩnh của tâm trí, sự mất ức chế điểm nối thái dương hàm (temporoparietal junction – TPJ) đối với trải nghiệm ngoài cơ thể (out‐of‐body experience – OBE), và, như được trình bày chi tiết ở đây, ‘ảo giác nội tâm thần’ (endo- psychedelics) đối với sự siêu việt trong tầm nhìn (xem Michael và cộng sự, đang được xem xét- a).
Greyson gật đầu vào thời điểm này khi ông viện dẫn câu chuyện ngụ ngôn về các bộ phận của con voi được khảo sát bởi những người mù khác nhau nhưng không hiểu được tính toàn vẹn của nó – nhưng thay vào đó, ông lại sử dụng nó một cách phản trực giác để chỉ trích rằng trong khi tất cả các mô hình đều đại khái tương tự như một đặc điểm, thì không mô hình nào giải thích thỏa đáng TNCT trong tính toàn thể. Tôi coi quan điểm này là quá đơn giản, vì những mô hình đơn lẻ như vậy đã phổ biến từ rất sớm trong nghiên cứu TNCT. TNCT là hiện tượng cực kỳ phức tạp và do đó, không nên mong đợi có một lời giải thích ‘tiết kiệm trong việc sử dụng các phương tiện để đạt được mục đích cuối cùng’ không công bằng như vậy.
Cuối cùng, Greyson thực hiện một giao ước rằng mặc dù có những lý do lý thuyết để cho rằng các hóa chất trong não có thể liên quan đến TNCT, nhưng tại thời điểm này, vẫn chưa có nghiên cứu nào xem xét khả năng này. Và tôi (Greyson) không mong đợi bất kỳ nghiên cứu nào như vậy sẽ được thực hiện trong tương lai gần. Sự bùng nổ của các hóa chất này trong não có xu hướng tồn tại rất ngắn và cục bộ, vì vậy để tìm ra chúng, chúng ta phải xem xét chính xác vào đúng thời điểm và đúng vị trí trong não. (tr. 110) Rất tiếc, khẳng định này đơn giản là không đúng sự thật.
Như tôi (Pascal Michael) đã đề cập trước đây, Li và cộng sự (2015) và Dean và cộng sự (2019) đại diện cho hai nghiên cứu lớn đang tiến bộ tăng dần trong lĩnh vực sinh lý thần kinh nhận thức của quá trình chết, mô hình thay đổi cách các nhà thần kinh học quan niệm về bộ não đang chết không phải là vô tổ chức và thất bại mà là siêu chức năng nhất thời. Mặc dù, phải thừa nhận rằng, những nghiên cứu này sử dụng loài gặm nhấm vào thời điểm thực sự chết, ý nghĩa bằng sáng chế và tầm quan trọng của những thí nghiệm này đối với khoa học cận tử nên được công nhận.
Nghiên cứu đầu (Li và cộng sự, 2015) đã xác định rằng sau khi chuột bị ngạt, rất nhiều chất dẫn truyền thần kinh tăng lên, đôi khi đột ngột về nồng độ, bao gồm glutamate, GABA và tất cả các monoamine chính. Cụ thể như serotonin tăng lên một cách ngoạn mục, gấp 250 lần mức cơ bản, ở vỏ não trước sau 4 phút.
Quan sát này cực kỳ nổi bật, nếu xem xét những phát hiện về chính serotonin để tạo ra “động thái đặc trưng ảo giác” (Buchborn, 2019) ở chuột, vốn ủy nhiệm cho hoạt động gây ảo giác (Schmid & Bohn, 2010). Điểm này cũng nói lên nhận xét của Greyson ở trên về việc phóng thích “ngắn hạn và cục bộ” của các chất dẫn truyền; trên thực tế, những thay đổi này được đo mỗi phút và tối đa 20 phút ở nhiều thùy của vỏ não.
Tương tự, trong nghiên cứu sau, Dean và cộng sự, 2019, đã chứng minh DMT – vẫn chưa được chấp nhận như một chất dẫn truyền ‘chính thống’ – có mức cơ bản tương tự như serotonin, và quan trọng là tăng đột biến hơn 6 lần khi loài gặm nhấm chết trong thí nghiệm (ở đây, chỉ được đo ở vùng vỏ não chẩm trong khoảng thời gian 15 phút). Những phát hiện này đem đến nghiên cứu thực nghiệm hấp dẫn, vượt ra ngoài lý thuyết, để gợi ý rằng các chất hóa học trong não có thể liên quan đến TNCT.
Chương 10 – Bộ Não Khi Chết
Trong chương tiếp theo, tâm điểm là trải nghiệm cận tử của một số người nổi tiếng như Eben Alexander. Do bị viêm màng não nghiêm trọng, mức độ sâu sắc của trải nghiệm của anh ấy được xếp vào nhóm 2% hàng đầu theo Thang điểm TNCT, và mặc dù điểm số Thang Điểm Hôn Mê Glasgow của anh ấy dao động trong khoảng từ 6 đến 11- mức cao nhất của phạm vi này cho phép một số phản ứng – nhận thức xác thực đã xảy ra khi điểm số chỉ là 6–7.
Bằng cách này, báo cáo về TNCT của Alexander có thể là một thách thức đáng kể đối với quan điểm truyền thống lấy thần kinh làm trung tâm cho rằng ý thức là một chức năng của não bộ -nhưng quan trọng là, bởi vì ấn tượng đầu tiên cho thấy nó không phù hợp với mô hình được đề xuất trong bài viết này: rằng TNCT có thể được xác định dựa trên hóa chất thần kinh tâm thần nội sinh.
Ngoại lệ này là do hoạt động não tiến triển được mô tả rõ ràng của các chất dẫn truyền thần kinh được kích hoạt trong quá trình ngừng tim (Dean và cộng sự, 2019; Li và cộng sự, 2015) và mất oxy lên não – tiêu chí hội tụ của hầu hết các nguyên nhân gây tử vong – không không sẵn sàng áp dụng cho trường hợp hôn mê của Alexander do viêm não.
Điều này có nghĩa là, ý tưởng về việc vỏ não mới của Alexander bị tàn phá một cách độc nhất vô nhị trong cơn đau tim – như được đưa ra trong báo cáo khoa học của Greyson về trường hợp này (Khanna và cộng sự, 2018) – có thể gây ra những tác động ức chế trong não, tương ứng với những sự gián đoạn tại đây hoặc theo một cách khác là triệt tiêu các mạng lưới bậc cao hơn có thể dẫn đến giải phóng các chất hóa học thần kinh nội tại – và đó chính xác là lý do tạo ra TNCT; trong một bài báo riêng biệt, tôi mở rộng về chủ đề thần kinh mới lạ này về trường hợp của Alexander (Michael và cộng sự, đang được xem xét- b).
Ngoài ra, điều quan trọng là, mặc dù kết quả chụp CT và máu của Alexander cho thấy hầu như không có cơ hội sống sót nếu không bị tổn thương não đáng kể, nhưng không có điện não đồ, hay bất kỳ công cụ hình ảnh thần kinh chức năng nào khác khám phá hoạt động thay vì cấu trúc, đã từng được ghi lại – trớ trêu thay vì đội ngũ y tế cảm thấy nó sẽ không được sử dụng trong lâm sàng, do tiên lượng xấu.
Tất cả câu chuyện là như vậy, bất kể những nỗ lực xác định một số khía cạnh của hoạt động não bộ trong những trải nghiệm đặc biệt này – như chính Greyson đã trích lời triết gia Alva Noe – cuối cùng, “sau nhiều thập kỷ nỗ lực phối hợp của các nhà thần kinh học, tâm lý học và triết học, chỉ có một đề xuất về cách bộ não làm cho chúng ta có ý thức. . . đã xuất hiện mà không bị thách thức: Chúng ta không có manh mối” (Greyson, 2021, trang 117).
Chương 11 – Tâm Trí Không Phải Là Bộ Não
Chương 11 cũng đặc biệt phù hợp với trọng tâm của tôi trong bài viết này về cả sự liên quan về mặt hiện tượng học và sinh học thần kinh của các trải nghiệm ảo giác đối với TNCT. Trong đó, Greyson (trang 122–123) đã trích dẫn rất dài một đoạn trích hay từ câu chuyện về trải nghiệm cận tử của Anita Moorjani, ghi lại sự mở rộng tuyệt đối của nhận thức cận kề cái chết của cô ấy và minh họa lời mở đầu và tiêu đề của chương rằng “tâm trí không phải là bộ não”.
Moorjani đã vẽ một bức tranh ẩn dụ về cuộc sống trong thực tại thức giấc trần tục giống như ở trong một nhà kho lớn, tối tăm không có gì ngoài một tia sáng duy nhất của đèn pin – cho đến khi, tương đương với trạng thái ý thức cận kề cái chết của cô ấy, tất cả các công tắc đột nhiên bật lên, và khoảng không tràn ngập ánh sáng. Chỉ riêng hình ảnh này, cùng với rất nhiều mô tả khác của cô ấy, một lần nữa gợi nhớ rất nhiều đến trạng thái ảo giác sâu sắc.
Ví dụ, trong khi ở ý thức chuẩn tắc “bạn chỉ có thể nhìn thấy ánh sáng của mình tập trung vào cái gì . . . và chúng ta chỉ có thể hiểu những gì đã quen thuộc,” sau sự biến đổi của ánh sáng, “ngay cả những đối tượng mà bạn nhận thức được cũng có một bối cảnh hoàn toàn mới nên chúng cũng có vẻ hoàn toàn mới và siêu thực một cách kỳ lạ” (tr. 122).
Cụm từ này lặp lại một cách gọn gàng mô hình thần kinh của hoạt động ảo giác, trong đó quá trình xử lý dự đoán của vỏ não giúp con người làm quen với thế giới mà họ đã học, cho đến khi ảo giác làm suy yếu hệ thống phân cấp mã hóa dự đoán, và do đó cho phép nhận thức dữ liệu cảm giác thô thấm nhuần sự mới mẻ và siêu sống động (ví dụ, xem Carhart-Harris & Friston, 2019).
TNCT của Moorjani đó truyền đạt cảm giác rằng “bạn thực sự là một phần của . . . một tấm thảm lớn và mở ra” và cảm giác “tất cả các bộ phận khác nhau có mối liên hệ với nhau như thế nào. . . mọi thứ phù hợp như thế nào” (Greyson, 2021, trang 123) cũng vang lên những tiết lộ sâu sắc và lâu dài về khả năng kết nối được truyền cảm hứng bởi các phân tử ảo giác (Carhart-Harris và cộng sự, 2018), bản thân nó được phản chiếu một cách thơ mộng bởi khả năng siêu kết nối hiển nhiên trong não bộ dưới dạng ảo giác (ví dụ: Carhart-Harris và cộng sự, 2016; Tagliazucchi và cộng sự, 2016).
Ngay sau đó, Greyson thực tế đã chuyển sang những lời thường được lặp đi lặp lại của Aldous Huxley, người mà, trong cuốn sách của ông Những cánh cửa của nhận thức (The Doors of Perception), đã nhận xét bất hủ rằng “Tâm trí nói chung phải được dẫn qua van giảm tốc của não . . . Những gì đi ra ở đầu bên kia chỉ là một sự nhỏ giọt” (Greyson, 2021, trang 127).
Điều mà Greyson đã bỏ qua một cách kỳ lạ là đây là kết luận của Huxley sau trải nghiệm đầu tiên của ông về mescaline*, chất gây ảo giác nhóm phenethylamine ở San Pedro hoặc peyote**. Sau đó, một lần nữa kết hợp lại rằng những gợi ý về việc tâm trí hoạt động tách biệt với não cho thấy não hoạt động như một bộ lọc, Greyson trích dẫn các nghiên cứu về vỏ não trước trán (prefrontal cortex – PFC) và hoạt động đồng bộ trên não liên quan đến việc truyền thông tin đến ý thức.
* Mescaline hoặc mescalin (3,4,5-trimethoxyphenethylamine) là một protoalkaloid gây ảo giác xuất hiện tự nhiên thuộc nhóm phenethylamine thay thế, có trong 1 số loài xương rồng, được biết đến với tác dụng gây ảo giác tương đương với LSD và psilocybin.
**peyote: một loàiy xương rồng nhỏ, thấp, không có thân trụ (Lophophora williamsii) ở miềnTây Nam Hoa Kỳ và Mexico với thân cây tròn có củ nối với chùm lông thường có lông
Một lần nữa, những nghiên cứu như vậy vẫn phù hợp với khoa học thần kinh ảo giác, trong đó mPFC là một phần của mạng chế độ mặc định (default mode network – DMN) của não, tương quan với nơi sinh sống bình thường, trạng thái tâm trí tự quy chiếu và là mạng trung tâm không được đồng bộ hóa dưới ảo giác (Muthukumaraswamy et al., 2013). Câu hỏi, nếu viện dẫn ‘thuyết truyền tải’ của tâm trí-ngoài-não bộ về ý thức, sẽ tự nhiên nảy sinh: ‘Tâm trí rộng lớn’ này được cho là được truyền từ đâu?
Ảo giác, theo định nghĩa, là ‘những yếu tố tiết lộ tâm trí’ – và điểm này ít nhất là được phản ánh hoàn hảo trong hiện tại, trong các mô hình khoa học thần kinh về hành động ảo giác. Ví dụ, trong mô hình của các nhà nghiên cứu về ‘bộ não vô chính phủ’ (anarchic brain), Carhart-Harris và Friston (2019) khẳng định rằng kết quả là sự mở rộng ý thức bắt nguồn từ các quá trình nội tại, chứ không phải bên ngoài – nghĩa là, từ các tầng thấp hơn không bị ức chế của vỏ não hoặc hệ thống phân cấp dưới vỏ não tạo ra một trạng thái não ‘entropic’ hoặc hỗn loạn hơn, từ đó tạo ra các trạng thái ý thức cao hơn.
Động lực này chủ yếu liên quan đến một trong những điểm cuối cùng của Greyson trong chương này, trong đó ông đề cập trực tiếp đến các nghiên cứu hình ảnh thần kinh về ảo giác được tiên phong trong thập kỷ qua (ví dụ, Carhart-Harris và cộng sự, 2012; Carhart-Harris và cộng sự, 2016), để củng cố lập luận của ông rằng việc giảm (hoặc không) hoạt động của não nhường chỗ cho ý thức được mở rộng. Ông nhấn mạnh trạng thái thần bí ảo giác có liên quan đến “giảm hoạt động của não” khi phát hiện này “hoàn toàn trái ngược với những gì chúng ta đã mong đợi” (trang 129), tức là do thuốc gây ảo giác.
Đề cập đến sự không đồng bộ hóa của Vỏ Não Đai Sau (Posterior Cingulate Cortex – PCC) của mạng chế độ mặc định (DMN), ông giao ước rằng “những trải nghiệm sâu sắc có thể liên quan đến việc giảm hoạt động của não và giảm khả năng kết nối giữa các vùng khác nhau” (trang 129; phần in nghiêng được thêm vào). Không thừa nhận rằng cơ chế bao trùm của ảo giác dường như là sự gián đoạn của chúng trong việc tích hợp mạng chế độ mặc định (DMN) nội tại, đóng vai trò là ‘trung tâm’ kết nối thần kinh, dẫn đến ‘sự phân chia’ các vùng não toàn bộ, cuối cùng dẫn đến ‘siêu kết nối’ trạng thái não của các mạch khác nhau thường được bảo vệ khỏi ảnh hưởng lẫn nhau.
Do đó, Greyson đã bỏ qua khả năng kết nối toàn bộ ngày càng tăng, bản thân nó có thể là mối tương quan chính của trạng thái ý thức được nâng cao – theo các lý thuyết về ý thức tập trung vào việc tích hợp thông tin (Seth và cộng sự, 2011) cũng như hình ảnh thần kinh ảo giác (Lebedev và cộng sự, 2015; Tagliazucchi và cộng sự, 2016) – nghịch lý ‘rõ ràng ít hoạt động hơn = nhiều ý thức hơn’ chỉ thể hiện ảo tưởng về tính nhất quán bên trong.
Chương 12 – Ý Thức Có Tiếp Tục Không?
Trong Chương 12, Greyson chủ yếu tập trung vào cái gọi là trải nghiệm ‘Peak in Darien’ trong TNCT, trong đó mọi người gặp những người thân yêu đã khuất mà họ không biết là họ đã chết—một hiện tượng ấn tượng mà Greyson cho rằng có thể chỉ ra một số khả năng sống sót sau khi nhập thể.
Tuy nhiên, một lần nữa, gợi nhớ đến quan điểm trước đó của tôi về trải nghiệm ngoài cơ thể OBE thực sự, trải nghiệm Peak in Darien có thể là do các quá trình cận tâm lý, chẳng hạn như khả năng nhận thức trước, do những người trải nghiệm biết được sau đó về cái chết của những người khác.
Điều này đang được nói, như Greyson đã lưu ý, một số trường hợp rất đáng chú ý, bao gồm một trường hợp có liên quan đến Pliny the Elder vào thế kỷ thứ nhất, khi người cận kề cái chết trở về ngay lập tức kể lại cuộc gặp gỡ của anh ta với người thực sự đã chết trước khi bản thân được thông báo về cái chết. Ayahuasca, loại rượu pha chế của pháp sư người da đỏ có chứa DMT, hay Iboga, vỏ rễ cây của pháp sư Tây Phi, là những ví dụ về việc sử dụng ảo giác của người bản địa với chức năng rõ ràng là giao tiếp với người chết.
Tuy nhiên, đặc biệt, trước đây thành phần gây ảo giác của cây dây leo ayahuasca lần đầu tiên được gọi là ‘thần giao cách cảm’, do khả năng ngoại cảm mà nó truyền tải, thường bao gồm cả việc biết về cái chết của người đã khuất (Luke, 2011; xem Luke, 2012 để biết toàn diện xem xét các hiện tượng dị thường dưới ảo giác).
Sự tương đồng bổ sung này giữa ảo giác và TNCT có thể chỉ ra thêm rằng các hóa chất nội sinh được liên kết với TNCT – mặc dù những trường hợp thú vị như vậy không tự nó giải thích bản thể luận của hiện tượng theo thuyết giản lược nghiêm ngặt, vì bản thân các hợp chất này có thể tương quan rõ ràng với các nhận thức không cục bộ (Luke, 2017).
*harmine: một loại alkaloid gây ảo giác C13H12N2O có sự phân bố trong thực vật và sử dụng trong y học tương tự như harmaline
Chương 13 – Thiên Đường Hay Địa Ngục?
Trong Chương 13, Greyson đã khảo sát những trải nghiệm cận tử mang tính ‘thiên đường’ hơn, tương phản với những trải nghiệm có chất lượng ‘địa ngục’ hơn. Ông nhấn mạnh rằng không có bằng chứng nào làm sáng tỏ lý do tại sao phần lớn những người trải qua báo cáo những trải nghiệm hạnh phúc trong khi một số ít báo cáo những trải nghiệm đau khổ.
Ví dụ, ông trích dẫn rằng những kẻ sát nhân bị cầm tù đã báo cáo về những trải nghiệm cận tử ngây ngất, nhưng những nhà thần bí như St. John of the Cross lại đã phải chịu đựng những ‘đêm tối của linh hồn’ đầy đau khổ.
Như đã đề cập, những ‘đêm đen’ như vậy phổ biến trong các trạng thái ảo giác đầy thách thức và tương đương với ‘thử thách’ của pháp sư mà thường, như một phần của nguyên mẫu tái sinh-tử vong, lên đến đỉnh điểm khi xuất hiện trong ân sủng thiêng liêng – một trình tự cũng thường được quan sát thấy trong các TNCT đau khổ.
Tư duy tâm lý của người cận tử, chẳng hạn như lịch sử tâm lý hoặc trạng thái tinh thần của họ ngay trước trải nghiệm cận tử, và bối cảnh của họ, chẳng hạn như môi trường vật chất và xã hội xung quanh, cũng có thể cung cấp thông tin về giá trị của trải nghiệm – cũng có thể là trạng thái nội tại, kích thích bên trong cơ thể của người trải nghiệm – như trường hợp của ảo giác.
Greyson đã mô tả, ví dụ, trường hợp của Kat, sau một vụ tai nạn ô tô, đã bị vỡ các mô xung quanh gan cũng như trải qua một trải nghiệm cận tử liên quan đến “sự bỏng rát và xé toạc phần giữa cơ thể của [cô ấy]”- mà, khi cô than khóc với Chúa, bỗng ngưng bặt và biến thành một “sự bình an vượt mọi hiểu biết” (tr. 145).
Những ‘sự giải cứu siêu nhiên’ như vậy, phổ biến trong các TNCT đau khổ, được cho là có liên quan đến việc giải phóng endorphin, và cũng gợi nhớ – mặc dù ngược lại – các báo cáo về việc sử dụng naloxone, chất đối kháng thụ thể opioid, biến các TNCT vui vẻ thành đau khổ (Judson & Wiltshaw, 1983).
Sau đó, Greyson cũng kể lại trải nghiệm của Jeff sau một vụ tai nạn xe máy khiến anh hít phải khí độc. Anh ấy mô tả rằng trải nghiệm trong bệnh viện của anh ấy bao gồm việc bị “tra tấn bởi những sinh vật có mắt . . . trói anh ta vào một cái bàn. . . đâm kim vào cơ thể anh ta . . . bị dày vò bởi ma quỷ hoặc người ngoài hành tinh” (trang 150), điều này nghe có vẻ giống một số báo cáo của DMT trong các nghiên cứu ban đầu của Strassman (2001) trong môi trường lâm sàng – một lần nữa minh họa tác động của hiện trường và bối cảnh khi ở trạng thái ý thức bị thay đổi.
Chương 14 – Còn Chúa Thì Sao?
Trong Chương 14, Greyson tập trung vào hiện tượng gặp gỡ, chẳng hạn như với Chúa hoặc các đấng thiêng liêng khác. Ông phát hiện ra rằng có tới 2/3 số TNCT thực sự liên quan đến những cuộc gặp gỡ không thể xác định được, nghĩa là mơ hồ hoặc không phù hợp với niềm tin hoặc hiểu biết trước đây của người đó.
Các cuộc gặp gỡ có thể xảy ra với những sinh vật từ các vũ trụ hoàn toàn chưa được biết đến một lần nữa lại xuất hiện trong nhiều báo cáo về ảo giác, thường là DMT, mặc dù Grof (1985) cũng kể lại một số trong liệu pháp tâm lý LSD.
Như vậy, các chuyến đi ảo giác và TNCT giống nhau có thể có khả năng trình bày hình ảnh từ các lớp tâm trí nguyên mẫu vô thức, tập thể, không thuần túy cá nhân. Mặc dù các thực thể có thể được gắn nhãn theo bất kỳ cách thuật ngữ nào tùy theo cách diễn giải của người trải nghiệm, Greyson nhấn mạnh rằng điểm cốt yếu là tác động của những thực thể này đối với người trải nghiệm, tạo ra cảm giác bình tĩnh, như ở nhà hoặc tình yêu.
Như đã được chứng minh trong nghiên cứu của riêng tôi (Michael), các thực thể gặp nhau do DMT có thể có nhiều danh tính đáng kinh ngạc, nhưng chức năng của chúng có ý nghĩa phổ biến và cũng có thể là chức năng tái đảm bảo, chào đón hoặc nhân từ (Michael và cộng sự, 2021).
Trong khi Greyson chỉ ra rằng 90% các TNCT kết hợp các cuộc gặp gỡ ở thế giới khác với các thể như thần thánh hoặc thần thánh, những cuộc gặp gỡ như vậy cũng phổ biến hơn là không xảy ra với các chuyến DMT đột phá liều cao – với gần 60% thể hiện vai trò nhân từ hoặc tích cực (Michael et al. , 2021).
Davis và cộng sự. (2020), chẳng hạn, đã khảo sát rõ ràng hiện tượng này bằng DMT, nhấn mạnh ảnh hưởng biến đổi tâm lý và tồn tại mà nó gây ra – phản ánh lời của Greyson rằng những cuộc gặp gỡ này là một trong những khía cạnh sâu sắc nhất của TNCT, bên cạnh tác động liên tục của chúng đối với cuộc sống của những người trải nghiệm.
Chương 15 – Điều Này Thay Đổi Mọi Thứ
Trong chương này, Greyson giải thích chi tiết về những biến đổi này, bao gồm cả những biến đổi đã xảy ra sau TNCT liên quan đến tự sát.
Ông mô tả việc bị choáng váng về kết quả “nghịch lý” làm giảm ý định tự tử, vì TNCT thường dẫn đến thái độ tích cực hơn về cái chết. Tuy nhiên, trớ trêu thay, dòng suy nghĩ của ông không đề cập đến việc làm thế nào TNCT dẫn đến ít đau khổ hơn và do đó, ít mong muốn được chết hơn. Nó gợi nhớ rõ ràng về tác dụng điều trị của các tác nhân gây ảo giác, như được thể hiện trong số lượng nghiên cứu lâm sàng ngày càng tăng theo cấp số nhân.
Cụ thể, cả ketamine, và có thể cả ayahuasca – một chất gây ảo giác có nguồn gốc từ thực vật, đã được chứng minh là có đặc tính chống tự sát (Siegel và cộng sự, 2021; Zeifman và cộng sự, 2019) – và thú vị thay, cả hai đều có tính cộng hưởng cao về mặt hiện tượng học với TNCT (Liester, 2013; Võ và cộng sự, 2019).
Khi Greyson phỏng vấn những người có trải nghiệm cận tử sau tự sát về lý do tại sao động cơ tự tử của họ lại thay đổi, họ đưa ra những câu trả lời chẳng hạn như giờ đây họ cảm thấy mình là một phần của điều gì đó vĩ đại hơn chính họ, họ đánh giá cao hơn về con người thật của bản thân và cảm giác được kết nối với người khác nhiều hơn – tất cả đều lặp lại đáng kể lời kể của bệnh nhân về sự kết nối ngày càng tăng với thế giới, bản thân họ và những người khác, tương ứng, sau khi điều trị bằng psilocybin* cho bệnh trầm cảm (Watts et al., 2017).
*Tháng 2, 2023: nước Úc, quốc gia đầu tiên trên thế giới đã chính thức phê duyệt cho phép kê toa kê MDMA (ecstasy) và psilocybin (một chất gây ảo giác thường được tìm thấy trong loại nấm gọi là nấm ma thuật) cho chỉ định điều trị rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) và trầm cảm nặng. Các bác sĩ tâm thần được cấp phép sẽ được phép kê đơn từ tháng 7, 2023.
Theo cách tương tự, một trong những nghiên cứu của Greyson cho thấy mức độ cải thiện được duy trì xảy ra sau TNCT và 20 năm sau đó liên quan đến thái độ đối với cái chết, ý thức về tâm linh, ý nghĩa và cảm xúc đối với bản thân và những người khác phù hợp với việc theo dõi gần đây – lên đến gần 5 năm sau khi điều trị bằng psilocybin đối với tình trạng đau khổ hiện hữu ở giai đoạn cuối đời cho thấy sự giảm lo lắng và tuyệt vọng về cái chết được duy trì liên tục đồng thời tăng cường sức khỏe tinh thần (Agin- Liebes và cộng sự, 2020).
Theo cách này, việc giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh tương tự, với khả năng điều trị tương tự như các loại thuốc tác động lên các hệ thống như vậy, có thể là chất nền của TNCT. Điều này nói lên rằng, sự cải thiện đáng kể về mặt lâm sàng như vậy sau vài giờ của một chuyến đi ảo giác có thể hiểu được, trong khi những biến đổi như vậy xảy ra sau TNCT chỉ kéo dài nhiều nhất là vài phút – ít nhất là trong thời gian khách quan – có lẽ là một trong những khía cạnh đáng kinh ngạc nhất của hiện tượng TNCT.
Chương 16 – Tất Cả Điều Này Có Nghĩa Là Gì?
Trong Chương 16, trải nghiệm của Naomi về thế giới sau trải nghiệm cận tử của cô ấy đem đến những hiểu biết sâu sắc này về tiềm năng biến đổi có sức gợi mở lẫn nhau của cả trạng thái này và trạng thái ảo giác. Cô ấy nói, Mọi thứ trong môi trường đều có chất lượng gần như kỳ diệu . . . Cây cối và hoa nở mang tầm vóc mới. . . Tôi gần như cảm thấy như thể mình đang ở trạng thái hưng phấn do hóa chất gây ra. Tôi chắc chắn sẽ không bao giờ coi việc được sống lại là điều hiển nhiên (trang 180, chữ in nghiêng được thêm vào)
Những mô tả như vậy hầu như đồng nhất với cái gọi là ‘hào quang’ sau các trải nghiệm ảo giác, theo đó cảm giác về sức khỏe được nâng cao vẫn còn sau khi các tác động cấp tính tiêu tan, bao gồm cả việc gia tăng khả năng chánh niệm và tâm lý linh hoạt (Murphy- Beiner & Soar, 2020).
Tuy nhiên, giống như với những chất này, những lợi ích như vậy thường không được duy trì lâu dài nếu trải nghiệm không được tiếp cận đúng cách sau khi thực tế xảy ra, đó là khái niệm nổi tiếng trong liệu pháp ảo giác về ‘sự hòa nhập’; thực sự, tôi đã thảo luận ở nơi khác về cách các nhà trị liệu làm việc với người có trải nghiệm cận tử nên áp dụng khái niệm này và thực hành từ lĩnh vực tâm lý trị liệu ảo giác (Michael, 2022). Động lực tương tự này được Fran trình bày rõ ràng, phản ánh sau trải nghiệm cận tử của cô ấy rằng thời điểm sẽ đến khi trải nghiệm không còn là tâm điểm.
Bạn phải thực sự xem nó như là . . . một sự ra đời mới. . . Lần này sự tăng trưởng là một thực tế mới; nó chỉ cho bạn tham gia với những người khác. Cái tôi nhỏ dần đi. . . Hơn và trên việc nói về nó. . . phải sau đó đến hành động . . . hành động làm những gì chúng ta đã được gửi trở lại cho. (trang 184–185)
Chương 18 – Hạ Cánh Khó Khăn
Trong Chương 18, Greyson đã khám phá những trải nghiệm ngược lại của một số người có trải nghiệm cận tử, trong đó bay rất cao vào ánh sáng thiên thể được theo sau bởi sự đau đớn rơi trở lại sự tồn tại trần tục, minh họa một loại trường hợp trong đó nhu cầu hòa nhập đặc biệt cấp thiết.
Cecilia nói ngắn gọn về nỗi lo tồn tại mới tìm thấy của mình, tức giận hỏi Chúa “Tại sao tôi lại sống!?” Lynn đã mô tả trực quan cảm giác của cô ấy khi ‘hạ cánh khó khăn’: Tôi luôn cảm thấy như, ‘Cảm ơn rất nhiều; tại sao bạn không thể nói với tôi nhiều hơn một chút, hoặc không có gì cả?’ Tôi thực sự đã mất một thời gian để điều chỉnh cảm xúc với thực tế là khi bạn chết, bạn không chỉ ngừng tồn tại. Nó thực sự đã đến với tôi. (tr. 196)
Phản ứng này thể hiện cú sốc bản thể (ontological shock), một hậu quả có thể gây sang chấn của những trải nghiệm thách thức sâu sắc khuôn khổ hiểu biết thế giới trước đây của một người.
Những thay đổi bản thể như vậy, một lần nữa, được thể hiện sau các giai đoạn ảo giác sâu sắc cũng như các cuộc gặp gỡ với các tác nhân có tri giác bề ngoài khác và thế giới khác trong các trải nghiệm DMT (Davis và cộng sự, 2020; xem thêm Tài liệu bổ sung trong Michael và cộng sự, đang được xem xét – c), theo đó một thiểu số nhỏ cũng xác nhận rằng trải nghiệm đó có những hậu quả tâm lý tâm linh không mong muốn.
Chương 19 – Một Cái Nhìn Mới Về Thực Tại
Trong phần áp chót của Chương 19, sử dụng một lăng kính góc nhìn rộng hơn để phản ánh những hàm ý siêu hình hơn của các phần trước, Greyson trước tiên đề cập đến nghiên cứu hình ảnh thần kinh của Newberg về các nữ tu Dòng Phanxicô khi họ cầu nguyện.
Khi Newberg trình bày với các đồng nghiệp của mình về kết quả các vùng não được kích hoạt, họ trả lời rằng đây phải là những điểm “làm cho họ nghĩ rằng họ đang nói chuyện với Chúa”, trong khi lời đáp lại của các nữ tu là chúng là những điểm mà “Chúa sử dụng để nói chuyện với tôi,” điều này đã xác nhận với họ rằng con người về mặt sinh học là “được lập trình sẵn cho Chúa” (trang 210).
Trong khi cách giải thích trước đây là đại diện cho mô hình ‘thần kinh học’ theo chủ nghĩa giản lược hơn, thì cách giải thích sau có thể được coi là một khuynh hướng ‘thần kinh học’ (theoneurological: giao tiếp tâm linh/tiên tri qua trung gian não bộ) (Strassman, 2014), một thuyết thần kinh học mà Strassman tạo ra để chỉ rằng DMT có liên quan đến lịch sử trong lời tiên tri thần thánh.
Theo cách này, ngay cả khi chất nền thần kinh của TNCT và trải nghiệm ảo giác phần lớn có thể chồng chéo lên nhau, thì không có trải nghiệm nào bị quy về bản thân nó thành một lý giải duy vật, như những người ủng hộ lý thuyết ‘truyền tải’ – rằng bộ não là đơn vị truyền tải chứ không phải là đơn vị tạo ra ý thức – có thể tận dụng cùng một dữ liệu đối với các mô hình kiểu nhị nguyên hoặc duy tâm.
Sự đánh giá của các nữ tu rằng bộ não có thể được cấu hình theo cách tiến hóa cho trải nghiệm thiêng liêng cũng được lặp lại bởi những phát hiện rằng những cuộc gặp gỡ với Chúa xảy ra một cách tự nhiên – ‘thực sự’, có thể bao gồm cả TNCT – hầu như không thể phân biệt được với những cuộc gặp gỡ xảy ra dưới ảnh hưởng của ảo giác cổ điển (Griffiths và cộng sự, 2019).
Chương 20 – Cuộc Sống Trước Khi Chết
Trong chương cuối cùng, Greyson đưa độc giả vào một chuyến tham quan kết thúc tất cả các bài học mà ông đã trình bày trước đây về TNCT. Như đã đề cập, tôi coi những tuyên bố của ông ấy có thể là quá sớm, ngoài một dạng thuyết nhị nguyên nào đó mà ông ấy tán thành một cách tinh vi, ông không “có bất kỳ lời giải thích thay thế nào cho bằng chứng” (trang 220) về nhận thức như xác thực – kể cả các báo cáo của Peak in Darien – hoặc ý thức rõ ràng trong quá trình suy giảm trí não.
Mặc dù, về vấn đề thứ nhất, những quan sát phi cục bộ như vậy đã khiến một số nhà nghiên cứu TNCT đưa ra cách giải thích theo chủ nghĩa sinh tồn (ví dụ: van Lommel, 2013), bản thân những tác động này có thể được điều hòa bởi hoạt động thần kinh giai đoạn cuối và do đó có thể chỉ thoáng qua.
Peak in Darien là khiêu khích, đặc biệt là trong trường hợp người trải nghiệm là người đầu tiên biết về cái chết của người đã khuất gặp phải, do đó làm suy yếu các giả thuyết ‘siêu psi’ về việc lấy thông tin bằng các phương tiện được cho là ngoại cảm.
Nhưng theo báo cáo của Greyson rằng 70% TNCT liên quan đến việc nhìn thấy những người thân yêu đã chết nhưng 7% liên quan đến việc nhìn thấy những người vẫn còn sống, khả năng thống kê về một cuộc gặp gỡ tình cờ với một người chưa biết đã chết cần được xem xét kỹ lưỡng hơn.
Liên quan đến tuyên bố sau của Greyson về ‘nghịch lý’ về sự minh mẫn trong một bộ não đang hấp hối, trong bài viết này tôi đã thảo luận khá chi tiết về khả năng trung gian thần kinh có thể có của nó thông qua các hợp chất nội sinh với các hệ quả nhận thức cụ thể, bao gồm cả các tác nhân ảo giác giúp nâng cao trạng thái ý thức giàu chỉ số entropy (Scott & Carhart-Harris, 2019) – hoặc, thực ra, bản thân tổn thương não cũng có thể hội tụ về các trạng thái tương tự thông qua việc giải ức chế hoạt động nội tại (Michael và cộng sự, đang xem xét- b).
Với nhiều ám ảnh xung quanh việc TNCT tập trung vào câu hỏi về cuộc sống sau khi chết, Greyson đã kết thúc cuốn sách của mình một cách sâu sắc với sự suy ngẫm về TNCT, đúng hơn là, về cuộc sống trước khi chết – đặc biệt là về sự biến đổi trong các giới hạn của cuộc sống trên Trái đất này: rằng sự thật duy nhất mà bất kỳ ai cũng có thể chấp nhận một cách hợp lý là “chúng ta đang ở đây bây giờ” và rằng để giảm bớt nỗi sợ chết, TNCT cũng nghịch lý – hoặc không nghịch lý lắm – làm giảm nỗi sợ sống, cho phép một người “sống trọn vẹn hơn trong hiện tại” (trang .216–218).
Thật vậy, không chỉ TNCT có liên quan đến việc nâng cao chánh niệm (Bianco, 2017) mà ảo giác cũng vậy (ví dụ: Murphy- Beiner & Soar, 2020), với tư duy hiện tại được mài giũa này cũng tương quan với việc giảm bớt lo lắng về cái chết được đo lường một cách có ý thức và vô thức .
Trong các lập luận của Muraresku (2020) về việc sử dụng bí tích giống như ảo giác trong thời tiền sử và thời cổ đại, có thể là tổ tiên của các tôn giáo đương đại, ông đã trích dẫn dòng chữ tại tu viện Chính thống Hy Lạp ở Mt. Athos, Hy Lạp: “Nếu bạn chết trước bạn chết, bạn sẽ không chết khi bạn chết”.
Linh mục Prae-textatus, khi cầu xin hoàng đế Valentinian, người đã đe dọa hủy bỏ những bí ẩn Eleusinian của Hy Lạp cổ đại – kết hợp thức uống nghi lễ của kukeon (kykeon), có khả năng gây ảo giác – ông đã khẳng định rằng nếu không có nó, cuộc sống sẽ trở thành ἀβίοτος, tức là “không thể sống được”.
Khi đó, nhắc lại sự tái sinh của trải nghiệm cận tử, những trải nghiệm ‘cận tử’ ảo này cũng là những công cụ mạnh mẽ để đánh thức ngọn lửa của trải nghiệm giác quan; trước trải nghiệm này, một người có thể tương đương với một người đang ngủ – hoặc, thực sự là, không thực sự sống.
Kết Luận
Tóm lại, mặc dù trong bài viết này tôi đưa ra một cách giải thích tự nhiên hơn về TNCT, tôi cũng đã cố gắng duy trì một cách tiếp cận phi đảng phái về mặt bản thể học.
Chẳng hạn, ngay cả khi TNCT gần giống với trải nghiệm ảo giác nội tại, bản thân các trạng thái ảo giác cũng rất có xu hướng đưa ra những hàm ý thách thức của chính chúng về bản chất có khả năng vượt ra ngoài giới hạn cá nhân (ví dụ: Luke, 2017; Luke & Spowers, 2022; Luke & Spowers, 2018).
Ngoài ra, các báo cáo trường hợp về TNCT mà Greyson đã cẩn thận giới thiệu trong suốt cuốn sách After thường cực kỳ sâu sắc và nội dung thường rất cụ thể; do đó, có thể là khoa học hứa hẹn khi tuyên bố rằng các nhà thần kinh học sẽ đưa ra lời giải thích đầy đủ sau khi họ đảm bảo hiểu biết đầy đủ về bộ não.
Ví dụ, mặc dù có ý kiến cho rằng có thể có khuynh hướng di truyền đối với TNCT do mang lại lợi thế sinh tồn bằng cách thúc đẩy hành vi vì xã hội (Lake, 2019), điều này có thể một phần là do khía cạnh quan hệ đối với việc xem xét lại cuộc sống, việc xem xét lại cuộc sống , bản thân nó là một thành phần cực kỳ đa diện, có thể không thể rút gọn về mặt thần kinh.
Chẳng hạn, trong TNCT của Tom Sawyer, anh ta hồi tưởng lại những giai đoạn trong cuộc đời mình với sự trung thực nguyên sơ từ góc nhìn của người khác, chẳng hạn như một người lái xe liều lĩnh nào đó mà anh ta đã đánh: Trong cuộc kiểm điểm cuộc sống, tôi biết rằng anh ấy đang trong tình trạng say xỉn . . . trong tình trạng mất mát nghiêm trọng đối với người vợ đã khuất của mình . . . Tôi nhìn thấy chiếc ghế đẩu trong quầy bar nơi anh ấy ngồi uống rượu. Tôi cũng có cảm giác nắm đấm của Tom giáng thẳng vào mặt tôi. Và tôi cảm thấy sự phẫn nộ, cơn giận dữ, sự bối rối… Tôi ở trong cơ thể của người đàn ông đó, nhìn xuyên qua đôi mắt của người đàn ông đó… Bạn nên tin rằng tôi đang ở trong đôi mắt của người đàn ông đó. (Greyson, 2021, trang 183)
Tương tự như vậy, ‘sự trở lại’ cuộc sống sở hữu những đặc điểm khó giải thích riêng về mặt các quá trình tâm lý thần kinh. Mặc dù một số tác giả cho rằng thông điệp thường được truyền đạt rằng ‘không phải lúc của bạn’ thể hiện việc tâm trí đang hấp hối khai thác tiềm thức để cung cấp động lực hoặc tính khả thi của sự sống còn, có lẽ thông qua một gợi ý tâm lý nào đó (Jansen, 1997), trong nhiều trường hợp, người có trải nghiệm cận tử đã được trao cơ hội để quyết định ở đó hay quay trở lại, chẳng hạn như trường hợp của Edith:
Đây là một nơi của tình yêu trọn vẹn. . . nơi an toàn cuối cùng tồn tại, mãi mãi. Từ một nơi nào đó trong ánh sáng, tôi cảm thấy sự hiện diện của một thứ khác. . . Đó chắc chắn không phải con người. . . một giọng nói nói, ‘Bạn được an toàn ở đây’. . . sau đó [nó] nói rằng tôi có thể ở đó mãi mãi, hoặc tôi có thể quay trở lại cơ thể của mình và tiếp tục cuộc sống của mình; đó là quyết định của tôi. (Greyson, 2021, trang 198) Cuối cùng, không thể nghi ngờ gì nữa, Greyson đã là tác giả của một bản tóm tắt toàn diện, sáng tỏ và rõ ràng về tiến trình của lĩnh vực nghiên cứu cận tử – mà ông là người có công trong việc phát triển.
Tuy nhiên, dường như có những lỗ hổng giải thích mà ông có thể đã sớm tuyên bố là không có lời giải thích, mặc dù có rất nhiều tài liệu, chủ yếu là từ khoa học ảo giác, có thể vi phạm những điều bất thường đã nói. Tôi tin rằng nếu những nguồn này được xem xét hợp lý, chúng sẽ giúp xây dựng một mô hình tổng thể và hiệu quả hơn và do đó, sẽ cung cấp một sự soi sáng thậm chí còn lớn hơn về hiện tượng hấp dẫn này mà Greyson đã đạt được.
Ghi chú
Bài báo gốc:
https://www.researchgate.net/publication/366548489
https://doi.org/10.17514/JNDS- 2021- 39-3-p161-183.
Tài liệu tham khảo
Agin- Liebes, G. I., Malone, T., Yalch, M. M., Mennenga, S. E., Ponté, K. L., Guss, J., Bossis, A. P., Grigsby, J., Fischer, S., & Ross, S. (2020). Long- term follow- up of psilocybin- assisted psychotherapy for psychiatric and existential distress in patients with life- threatening cancer. Journal of Psychopharmacology, 34(2), 155–166. https://doi.org/10.1177/0269881119897615
Bianco, S. (2017). Living the death: Death attitudes and representations after a near- death experience [Doctoral dissertation, University of Padova]. https://www.research.unipd.it/retrieve/handle/11577/3422272/569748/Tesi_Finale _-_Simone_Bianco.pdf
Blanke, O., Faivre, N., & Dieguez, S. (2015). Leaving body and life behind: Out-of- body and near- death experience. In S. Lauries, O. Gosseries, & G. Tononi (Eds.), The neurology of consciousness: Cognitive neuroscience and neuro-pathology (pp. 323–348). Elsevier.
Blom, J. D. (2021). Leroy’s elusive little people: A systematic review on lilliputian hallucinations. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 125, 627–636.
https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2021.03.002
Braude, S. E. (2003). Immortal remains: The evidence for life after death. Row-man & Littlefield.
Britton, W. B., & Bootzin, R. R. (2004). Near- death experiences and the temporal lobe. Psychological Science, 15(4), 254–258. https://doi.org/10.1111/j.0956–7976.2004.00661.x
Buchborn, T. (2019). Using optogenetics to shine a light on the motor- cortical embedding of the mammalian “psychedelic signature move.” Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=iw4- Q1BmIzs
Cahill, L., & Alkire, M. T. (2003). Epinephrine enhancement of human memory consolidation: Interaction with arousal at encoding. Neurobiology of Learning and Memory, 79(2), 194–198. https://doi.org/10.1016/S1074- 7427(02)00036–9
Carhart- Harris, R. (2007). Waves of the unconscious: The neurophysiology of dreamlike phenomena and its implications for the psychodynamic model of the mind. Neuropsychoanalysis, 9(2), 183–211. https://doi.org/10.1080/15294145.2007.10773557
Carhart- Harris, R. L., & Friston, K. J. (2019). REBUS and the anarchic brain: Toward a unified model of the brain action of psychedelics. Pharmacological Reviews, 71(3), 316–344. https://doi.org/10.1124/pr.118.017160
Carhart- Harris, R L, Erritzoe, D., Haijen, E., Kaelen, M., & Watts, R. (2018).
Psychedelics and connectedness. Psychopharmacology, 235, 547–550. https://doi.org/10.1007/s00213- 017- 4701- y
Carhart- Harris, Robin L. (2018). The entropic brain – revisited. Neuropharma-cology, 142, 167–178. https://doi.org/10.1016/j.neuropharm.2018.03.010
Carhart- Harris, Robin L., Leech, R., Hellyer, P. J., Shanahan, M., Feilding, A., Tagliazucchi, E., Chialvo, D. R., & Nutt, D. (2014). The entropic brain: A theory of conscious states informed by neuroimaging research with psychedelic drugs. Frontiers in Human Neuroscience, 8, 1–22. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.00020
Carhart- Harris, R. L., Muthukumaraswamy, S., Roseman, L., Kaelen, M., Droog, W., Murphy, K., Tagliazucchi, E., Schenberg, E. E., Nest, T., Orban, C., Leech, R., Williams, L. T., Williams, T. M., Bolstridge, M., Sessa, B., McGonigle, J., Sereno, M. I., Nichols, D., Hellyer, P. J., … Nutt, D. J. (2016). Neural correlates of the LSD experience revealed by multimodal neuroimaging. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 113(17), 4853–4858. https://doi.org/10.1073/pnas.1518377113
Charland- Verville, V., Jourdan, J. P., Thonnard, M., Ledoux, D., Donneau, A. F., Quertemont, E., & Laureys, S. (2014). Near- death experiences in non-life- threatening events and coma of different etiologies. Frontiers in Human Neuro science, 8. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.00203
Corazza, O. (2008). Near- death experiences: Exploring the mind- body connection. Routledge.
Cott, C., & Rock, A. (2008). Phenomenology of N,N- Dimethyltryptamine use: A thematic analysis. Journal of Scientific Exploration, 22(3), 359–370.
Davis, A. K., Clifton, J. M., Weaver, E. G., Hurwitz, E. S., Johnson, M. W., & Griffiths, R. R. (2020). Survey of entity encounter experiences occasioned by inhaled N,N- dimethyltryptamine: Phenomenology, interpretation, and enduring effects. Journal of Psychopharmacology, 34(9), 1008–1020. https://doi.org/10.1177/0269881120916143
Dean, J. G., Liu, T., Huff, S., Sheler, B., Barker, S. A., Strassman, R. J., Wang, M. M., & Borjigin, J. (2019). Biosynthesis and extracellular concentrations of N,N- dimethyltryptamine (DMT) in mammalian brain. Scientific Reports, 9(1), 1–11. https://doi.org/10.1038/s41598- 019- 45812- w Gosseries, O., & Martial, C. (2020). The use of psychedelics in the treatment of disorders of consciousness. Alius Bulletin, 4.
https://www.researchgate.net/publication/348182881_The_Use_of_Psychedelics_in_the_Treatment_of _Disorders_of_Consciousness
Greyson, B. (1983). The Near- Death Experience Scale: Construction, reliability, and validity. Journal of Nervous and Mental Disease, 171(6), 369–375.
Greyson, B. (2021). After: A doctor explores what near- death experiences reveal about life and beyond. St. Martin’s Essentials.
Greyson, B. (2003). Near- death experiences in a psychiatric outpatient clinic population. Psychiatric Services, 54(12), 1649–1651. https://doi.org/10.1176/appi.ps.54.12.1649
Griffiths, R. R., Hurwitz, E. S., Davis, A. K., Johnson, M. W., & Jesse, R. (2019).
Survey of subjective “God encounter experiences”: Comparisons among naturally occurring experiences and those occasioned by the classic psychedelics psilocybin, LSD, ayahuasca, or DMT. PLoS ONE, 14(4). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0214377
Grof, S. (1994). Alternative cosmologies and altered states. Noetic Sciences Review, 32, 21.
Grof, S. (1985). Beyond the brain: Birth, death, and transceTNCTnce in psychotherapy. State University of New York Press.
Jansen, K. (2000). Ketamine: Dreams and realities. Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies.
Jansen, K. L. R. (1997). Response to commentaries on “The Ketamine Model of the Near- Death Experience . . .” Journal of Near- Death Studies, 16(1).
https://doi.org/10.17514/JNDS- 1997- 16- 1- p79- 95.
Judson, I., & Wiltshaw, E. (1983). A near- death experience. Lancet, 322(8349), 561–562.
Khanna, S., Moore, L. E., & Greyson, B. (2018). Full neurological recovery from escherichia coli meningitis associated with near- death experience. Journal of Nervous and Mental Disease, 206(9), 744–747. https://doi.org/10.1097/NMD.0000000000000874
Kuc, J., Kettner, H., Rosas, F., Erritzoe, D., Haijen, E., Kaelen, M., Nutt, D., & Carhart- Harris, R. L. (2022). Psychedelic experience dose- depeTNCTntly modulated by cannabis: Results of a prospective online survey. Psychopharmacology, 239(5), 1425–1440.
Lake, J. (2019). The near- death experience (TNCT) as an inherited predisposition: Possible genetic, epigenetic, neural and symbolic mechanisms. Medical Hypotheses, 126, 135–148. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2019.03.016
Lebedev, A. V., Lövdén, M., Rosenthal, G., Feilding, A., Nutt, D. J., & Carhart-Harris, R. L. (2015). Finding the self by losing the self: Neural correlates of ego- dissolution uTNCTr psilocybin. Human Brain Mapping, 36(8), 3137–3153.
https://doi.org/10.1002/HBM.22833
Li, D., Mabrouk, O. S., Liu, T., Tian, F., Xu, G., Rengifo, S., Choi, S. J., Mathur, A., Crooks, C. P., Kennedy, R. T., Wang, M. M., Ghanbari, H., & Borjigin, J. (2015). Asphyxia- activated corticocardiac signaling accelerates onset of cardiac arrest. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 112(16), E2073–E2082. https://doi.org/10.1073/pnas.1423936112
Liester, M. B. (2013). Near- death experiences and ayahuasca- induced experiences – Two unique pathways to a phenomenologically similar state of consciousness. Journal of Transpersonal Psychology, 45(1), 24–48.
Loseu, S., Holden, J. M., Kinsey, L., & Christian, R. (2013). The field of near-death studies through 2011: An updated analysis of the scholarly periodical literature. Journal of Near- Death Studies, 31, 189–202. https://doi.org/10.17514/JNDS- 2013- 31- 4- p189- 202.
Luke, D., & Spowers, R. (2022). DMT entity encounters: Dialogues on the spirit molecule. Park Street Press.
Luke, D. (2011). Discarnate entities and dimethyltryptamine (DMT): Psychopharmacology , phenomenology and ontology. Journal of the American Society for Psychical Research, 75(902), 26–42.
Luke, D. (2012). Psychoactive substances and paranormal phenomena: A comprehensive review. International Journal of Transpersonal Studies, 31(1), 97–156. https://doi.org/10.24972/ijts.2012.31.1.97
Luke, D. (2017). Otherworlds: Psychedelics and exceptional human experience. Muswell Hill Press.
Luke, D., & Spowers, R. (Eds.). (2018). DMT dialogues: Encounters with the spirit molecule Park Street Press.
Martial, C., Cassol, H., Charland- Verville, V., Pallavicini, C., Sanz, C., Zamber-lan, F., Vivot, R. M., Erowid, F., Erowid, E., Laureys, S., Greyson, B., & Tagliazucchi, E. (2019). Neurochemical models of near- death experiences: A large-scale study based on the semantic similarity of written reports. Consciousness and Cognition, 69, 52–69. https://doi.org/10.1016/j.concog.2019.01.011
Mediano, P. A. M., Rosas, F. E., Timmermann, C., Roseman, L., Nutt, D. J., Feilding, A., Kaelen, M., Kringelbach, M. L., Barrett, A. B., Seth, A. K., Muthukumaraswamy, S., Bor, D., & Carhart- Harris, R. L. (2020). Effects of external stimulation on psychedelic state neurodynamics. bioRxiv 2020.11.01.356071. https://doi.org/10.1101/2020.11.01.356071
Michael, P. (2022). Thanatotherapy: How psychedelic- assisted psychotherapy and the near- death experience can mutually benefit one another. Psychotherapy Section Review, British Psychological Association, 67, 99–108.
Michael, P., Luke, D., & Robinson, O. (2021). An encounter with the other: A thematic and content analysis of DMT experiences from a naturalistic field study.
Frontiers in Psychology, 12, 1–20. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.720717
Michael, P., Luke, D., & Robinson, O. (uTNCTr review- a). An encounter with death: Comparative thematic analyses of the DMT experience and the near- death experience.
Michael, P., Luke, D., & Robinson, O. (uTNCTr review- b). This is your brain on death: A comparative analysis of a near- death experience and subsequent 5-methoxy- DMT experience.
Michael, P., Luke, D., & Robinson, O. (uTNCTr review- c). An encounter with the self: A thematic and content analysis of the DMT experience from a naturalistic field study.
Muraresku, B. C. (2020). The immortality key: The secret history of the religion with no name. St Martin’s.
Murphy- Beiner, A., & Soar, K. (2020). Ayahuasca’s ‘afterglow’: Improved mindfulness and cognitive flexibility in ayahuasca drinkers. Psychopharmacology, 237(4), 1161–1169. https://doi.org/10.1007/s00213- 019- 05445- 3
Muthukumaraswamy, S. D., Carhart- Harris, R. L., Moran, R. J., Brookes, M. J., Williams, T. M., Errtizoe, D., Sessa, B., Papadopoulos, A., Bolstridge, M., Singh, K. D., Feilding, A., Friston, K. J., & Nutt, D. J. (2013). Broadband cortical desynchronization uTNCTrlies the human psychedelic state. Journal of Neuroscience, 33(38), 15171–15183. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.2063–13.2013
Palmieri, A., Calvo, V., Kleinbub, J. R., Meconi, F., Marangoni, M., Barilaro, P., Broggio, A., Sambin, M., & Sessa, P. (2014). “Reality” of near- death-experience memories: Evidence from a psychodynamic and electrophysiolog-ical integrated study. Frontiers in Human Neuroscience, 8, 1–16. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.00429
Scarpelli, S., Bartolacci, C., D’Atri, A., Gorgoni, M., & De Gennaro, L. (2019). The functional role of dreaming in emotional processes. Frontiers in Psychology, 10, 459. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00459
Schindler, E. A. D., Wallace, R. M., Sloshower, J. A., & D’Souza, D. C. (2018).
Neuroendocrine associations uTNCTrlying the persistent therapeutic effects of classic serotonergic psychedelics. Frontiers in Pharmacology, 9, 1–16.
https://doi.org/10.3389/fphar.2018.00177
Schmid, C. L., & Bohn, L. M. (2010). Serotonin, but not N- methyltryptamines, activates the serotonin 2A receptor via a β- arrestin2/Src/Akt signaling complex in vivo. Journal of Neuroscience, 30(40), 13513–13524.
Scott, G., & Carhart- Harris, R. L. (2019). Psychedelics as a treatment for disorders of consciousness. Neuroscience of Consciousness, 2019(1), 1–8.
https://doi.org/10.1093/nc/niz003
Seth, A. K., Barrett, A. B., & Barnett, L. (2011). Causal density and integrated information as measures of conscious level. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 369 (1952), 3748–3767. https://doi.org/10.1098/RSTA.2011.0079
Siegel, A. N., Di Vincenzo, J. D., Brietzke, E., Gill, H., Rodrigues, N. B., Lui, L. M. W., Teopiz, K. M., Ng, J., Ho, R., McIntyre, R. S., & Rosenblat, J. D.
(2021). Antisuicidal and antidepressant effects of ketamine and esketamine in patients with baseline suicidality: A systematic review. Journal of Psychiatric Research, 137, 426–436). https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2021.03.009
Strassman, R. (2014). DMT and the soul of prophecy: A new science of spiritual revelation in the Hebrew Bible. Simon and Schuster.
Strassman, R. (2001). DMT: The spirit molecule: A doctor’s revolutionary research into the biology of near- death and mystical experiences. Park Street Press.
Tagliazucchi, E., Roseman, L., Kaelen, M., Orban, C., Muthukumaraswamy, S. D., Murphy, K., Laufs, H., Leech, R., McGonigle, J., Crossley, N., Bullmore, E., Williams, T., Bolstridge, M., Feilding, A., Nutt, D. J., & Carhart- Harris, R. (2016).
Increased global functional connectivity correlates with LSD- induced ego dissolution. Current Biology, 26(8), 1043–1050. https://doi.org/10.1016/J.CUB.2016.02.010
Timmermann, C. (2019, June 4). The neuroscience of DMT: Imperial College Research. Paper presented at The Experimental Thought Co., Juju’s Bar, London, UK.
Timmermann, C., Roseman, L., Williams, L., Erritzoe, D., Martial, C., Cassol, H., Laureys, S., Nutt, D., & Carhart- Harris, R. (2018). DMT models the near- death experience. Frontiers in Psychology, 9, 1–12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01424
van Lommel, P. (2013). Non- local consciousness: A concept based on scientific research on near- death experiences during cardiac arrest. Journal of Consciousness Studies, 20(1–2), 7–48.
Watts, R., Day, C., Krzanowski, J., Nutt, D., & Carhart- Harris, R. (2017). Patients’ accounts of increased “connectedness” and “acceptance” after psilocybin for treatment- resistant depression. Journal of Humanistic Psychology, 57(5), 520–564. https://doi.org/10.1177/0022167817709585
Winkelman, M. (2002). Shamanism as neurotheology and evolutionary psychol-ogy. American Behavioral Scientist, 45(12), 1875–1887.
Winkelman, M. (2010). Shamanism: A biopsychosocial paradigm of consciousness and healing. Praeger/ABC- CLIO.
Zeifman, R. J., Palhano- Fontes, F., Hallak, J., Arcoverde, E., Maia- Oliveira, J. P., & Araujo, D. B. (2019). The impact of ayahuasca on suicidality: Results from a randomized controlled trial. Frontiers in Pharmacology, 10, 1–10. https://doi.org/10.3389/fphar.2019.01325
Lưu ý: bài viết này chỉ mang tính chia sẻ thông tin, nó không thể thay thế cho các biện pháp điều trị lâm sàng và tham vấn tâm lý. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ tâm thần hoặc các chuyên gia tâm lý trị liệu để giải quyết tận gốc các khó khăn tâm lý của bản thân.
